Uchylenie obowiązku alimentacyjnego

Podstawą prawną, która reguluje zakres i zasady świadczeń alimentacyjnych, jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z jego zapisami rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie wraz z uzyskaniem pełnoletności przez dzieci, a przepisy nie określają, do kiedy należy płacić alimenty. Rodzice mogą natomiast uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego.

Kiedy możliwe jest uchylenie obowiązku alimentacyjnego?

Jeżeli, na podstawie orzeczenia sądowego, rodzic został zobowiązany do uiszczania alimentów, nie może samodzielnie uchylić się od tego obowiązku. Tylko doprowadzenie do uchylenia obowiązku alimentacyjnego przez sąd jest rozwiązaniem, które pozwoli na uniknięcie dodatkowych kosztów (w tym egzekucyjnych). W świetle przepisów uchylenie obowiązku alimentacyjnego może nastąpić w dwóch sytuacjach – jeżeli świadczenia alimentacyjne są połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla rodzica lub dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Uchylenie obowiązku alimentacyjnego a nadmierny uszczerbek dla rodzica

Nie jest jasno sprecyzowane, co oznacza sformułowanie nadmierny uszczerbek. Również nie każda zmiana sytuacji majątkowej rodzica nie będzie podstawą do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Nie można jednak nakładać na rodziców obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletnich dzieci kosztem zdrowia lub popadnięcia w ubóstwo. W toku postępowania sąd powinien ustalić, jaka kwota pozostaje rodzicom po pokryciu stałych kosztów utrzymania i uiszczeniu zasądzonych alimentów. Uchylenie się od tego obowiązku jest możliwe, np. jeżeli rodzic wykaże, że po opłaceniu raty alimentacyjnej nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Konieczne zatem będzie porównanie wysokości zasądzonych alimentów z wysokością osiąganych przez rodzica dochodów.

Uchylenie obowiązku alimentacyjnego a możność samodzielnego utrzymania

Nie można jednoznacznie stwierdzić, kiedy dochodzi do usamodzielnienia się dziecka – zależy to od indywidualnych okoliczności, które sąd powinien zbadać w toku postępowania. Zakończenie przez dziecko edukacji nie jest jednoznaczne z wygaśnięciem obowiązku alimentacyjnego, ale kontynuacja nauki nie jest też przesłanką, która uniemożliwiałaby uchylenie tego obowiązku. Podstawą uchylenia obowiązku alimentacyjnego może być np. sytuacja, w której dziecko osiągnęło możliwość samodzielnego utrzymania, ale nie podejmuje stosownych kroków, lub gdy pełnoletnie dziecko zaniedbuje edukację. Także podjęcie pracy przez pełnoletnie dziecko nie jest jednoznaczne z możliwością uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego – zasadniczą kwestią jest możliwość samodzielnego utrzymania.

Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego należy złożyć do sądu rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich) przy czym uchylenie możliwe jest tylko wobec dziecka pełnoletniego. Wnosząc powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, należy ponieść koszty sądowe (5% wartości przedmiotu sporu). W pozwie należy ująć, na rzecz kogo płacone są alimenty, kwotę zasądzonych alimentów oraz prawomocny wyrok zasądzający alimenty.