Dział spadku – wprowadzenie do zagadnienia.
Dzisiejsza publikacja poświęcona zostanie zagadnieniu związanemu z działem spadku. Tytułem wstępu należy wyjaśnić, czym właściwie jest dział spadku. To pojęcie prawne oznacza wartość majątku oraz jego podział pomiędzy wskazanych spadkobierców. W momencie dokonania działu spadku, ustaje wspólność (jedność) majątku spadkowego, który od tego momentu zostaje podzielony na kilku spadkobierców.
Co obejmuje dział spadku?
Dział spadku obejmuje wyłącznie takie aktywa spadku jak (tzw. ogół dodatnich składników majątku):
- aktywa;
- rzeczy;
- prawa.
Wyjaśnić należy, że w trakcie działu spadku nie jest dokonywany podział długów spadkowych, których spłata następuje na zasadach ogólnych tzn. na podstawie przepisów k.c.
Jakie są formy wykonania działu spadku?
Dział spadku możliwy jest do wykonania w dwóch formach. Pierwsza z nich zakłada zgodne stanowiska wszystkich spadkobierców i następuje w formie umowy. Drugą opcją jest przeprowadzenie działu spadku w formie działu sądowego. Opcja ta dotyczy okoliczności, w których spadkobiercy nie są zgodni odnośnie kwestii podziału i niezbędne jest w tym zakresie zajęcie stanowiska przez Sąd. Wyjaśnić należy w tym miejscu, że strony działu spadku mogą również w przypadku zgodnych oświadczeń stron dokonać działu sądowego spadku.
Jaki jest termin na wykonanie działu spadku?
Ustawodawca nie wprowadza w tym zakresie jakichkolwiek ograniczeń. Oznacza to, że dział spadku może zostać dokonany w dowolnie wybranym przez spadkobierców momencie po śmierci spadkodawcy.
Brak zgody jednego ze spadkobierców na zaproponowany przez pozostałych spadkobierców dział spadku.
Zdarzają się sytuacje, w których konkretny spadkobierca nie zgadza się z zaproponowanym przez resztę podziałem spadku. W takich okolicznościach spadkobierca ten uprawniony jest do wystąpienia na drogę postępowania sądowego do sądu cywilnego z wnioskiem o dokonanie sądowego działu majątku spadkowego. W praktyce takie sytuacje zdarzają się stosunkowo często, gdyż nie jest zasadą, że strony działu spadku dokonują równego podziału majątku spadkodawcy. W takich okolicznościach często dochodzi do różnicy zdań i poglądów odnośnie wysokości udziałów w podziale konkretnych spadkobierców. Z uwagi na brak konsensusu pomiędzy stronami, jedyną drogą jest właśnie droga sądowa. Wyjaśnić należy, że postępowanie o dział spadku stanowi rodzaj postępowania nieprocesowego.
Dział spadku, a długi spadkowe.
Pierwsza sytuacja dotyczy odpowiedzialności za długi spadkowe przed dokonaniem działu spadku. W takich okolicznościach odpowiedzialność spadkobierców jest solidarna, zatem wierzyciele mogą zgłosić się o spłatę długu do każdego ze spadkobierców, który zobowiązany jest do spłaty całego długu. Oczywiście w takiej sytuacji przysługuje mu (spadkobiercy, który spłacił cały dług samodzielnie) prawo do regresu (roszczenie regresowe) w stosunku do pozostałych spadkobierców.
Druga sytuacja dotyczy odpowiedzialności za długi spadkowe po dokonaniu działu spadku. W takiej sytuacji odpowiedzialność każdego ze spadkobierców jest indywidualna. Oznacza to, że wierzyciel może dochodzić od konkretnego spadkobiercy spłaty długu, ale do wysokości w jakiej uczestniczył on w podziale spadku.
Podstawa prawna: art. 1037 k.c.