Obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki

Wyrok

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie
z dnia 4 września 2014 r.

I SAB/Wa 247/14

Teza

Nawet jeśli postępowanie administracyjne jest szczególnie skomplikowane, to zwłoka organu w załatwieniu sprawy, w terminie określonym w art. 35 KPA – nie jest usprawiedliwiona. Zasada sformułowana w art. 6 KPA, zgodnie z którą organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa, odnosi się również do ścisłego przestrzegania terminów wyznaczonych do załatwiania spraw określonych w art. 35 i 36 KPA. Obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki (art. 35 § 1 KPA) pozostaje także w bezpośrednim związku z dyrektywami zawartymi w art. 7 i 8 KPA, zobowiązującymi organy administracji publicznej do stania na straży praworządności i uwzględniania słusznego interesu obywateli a także pogłębiania prowadzonym postępowaniem zaufania obywateli do organów państwa.

Legalis
Kodeks postępowania administracyjnego, Art. 35

Numer 1066776

Skład sądu

Bożena Marciniak (przewodniczący sprawozdawca)
Magdalena Durzyńska
Włodzimierz Kowalczyk

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 września 2014 r. sprawy ze skargi A. K. na bezczynność Prezydenta (…) w przedmiocie rozpoznania wniosku w sprawie przyznania odszkodowania za nieruchomość 1. zobowiązuje Prezydenta (…) do rozpoznania wniosku z dnia 22 sierpnia 2011 r. o przyznanie odszkodowania za nieruchomość (…) położoną przy ulicy (…), w terminie dwóch miesięcy od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy; 2. stwierdza, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 3. zasądza od Prezydenta (…) na rzecz skarżącej A. K. kwotę 340 (trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

W dniu 22 sierpnia 2011 r. B. O. wystąpiła do Prezydenta (…) o przyznanie odszkodowania za należącą w dniu 21 listopada 1945 r. do jej poprzedniczki prawnej I. B. nieruchomość położoną w W. przy ul. (…), ozn. hip. (…).

W dniu 14 grudnia 2011 r. Prezydent (…) wystąpił do Biura (…) o przesłanie akt własnościowych.

W dniu 14 grudnia 2011 r. Prezydent (…) wystąpił do Biura (…) o przesłanie akt własnościowych przedmiotowej nieruchomości. W dniu 11 kwietnia 2012 r. Prezydent (…) wystąpił do Delegatury (…) w Dzielnicy (…) o przesłanie kserokopii mapy z zaznaczonymi granicami hipotecznymi nieruchomości i granicami działek aktualnych oraz wydruku informacji z ewidencji gruntów oraz Delegatury Biura Gospodarki (…) w Dzielnicy (…) o przesłanie akt własnościowych przedmiotowej nieruchomości.

W dniu 4 września 2012 r. do organu wpłynęło pismo Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z wnioskiem o przesłanie akt własnościowych w związku ze złożeniem przez wnioskodawczynię wniosku w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej z dnia (…) maja 1950 r.(nr (…)) o odmowie przyznania prawa własności czasowej do przedmiotowej nieruchomości. W dniu 28 września 2012 r. wpłynęło do organu pismo pełnomocnika A. K. z wnioskiem o przekazanie przez Prezydenta do Kolegium akt własnościowych oraz akt lokalowych nieruchomość położoną w W. przy ul. (…), ozn. hip. (…). Akta zostały przekazane przez organ do Kolegium w dniu 14 listopada 2012 r.

W dniu 17 czerwca 2013 r. pełnomocnik A. K. złożył do Prezydenta pismo o zmianie wniosku z dnia 22 sierpnia 2011 r. w ten sposób, iż wniósł o przyznanie odszkodowania za nieruchomość położoną w W. przy ul. (…), ozn. hip. (…) na rzecz A. K. jako następczyni prawnej dawnej właścicielki nieruchomości. Do ww. pisma załączył umowę sprzedaży z dnia (…) kwietnia 1941 r. (Rep N (…)), postanowienia Sądu Rejonowego dla (…) o stwierdzeniu nabycia spadku oraz akt notarialny – umowę sprzedaży praw z dnia (…) czerwca 2012 r. (Rep Nr (…)).

W 17 czerwca 2013 r. pełnomocnik A. K. wniósł do Wojewody (…) zażalenie na bezczynność organu.

Postanowieniem z dnia 6 września 2013 r. Prezydent zawiesił z urzędu postępowanie o odszkodowanie do czasu zakończenia postępowania prowadzonego przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej z dnia (…) maja 1950 r.(nr (…)) o odmowie przyznania prawa własności do przedmiotowej nieruchomości.

W dniu 13 września 2013 r. A. K. wniosła zażalenie na postanowienie Prezydenta z dnia (…) września 2013 r. o zawieszeniu postępowania w sprawie przyznania odszkodowania.

Postanowieniem Nr (…) z dnia (…) września 2013 r (znak (…)) Wojewoda (…) uznał wniesione zażalenie na bezczynność organu za nieuzasadnione z uwagi na zawieszenie postępowania w sprawie dotyczącej przyznania odszkodowania.

Następnie postanowieniem Nr (…) z dnia (…) listopada 2013 r. (znak (…)) Wojewoda (…) uchylił zaskarżone postanowienie Prezydenta (…) z dnia (…) września 2013 r. o zawieszeniu postępowania w sprawie przyznania odszkodowania i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W dniu 27 marca 2014 r. A. K., reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Prezydenta (…) w rozpoznaniu wniosku z dnia 22 sierpnia 2011 r. o przyznanie odszkodowania za nieruchomość położoną przy ul. (…), hip. Nr (…).

Skarżąca zarzuciła organowi naruszenie przepisu art. 36 § 1 KPA w zw. z art. 35 § 1 i 3 KPA w zw. z art. 12 KPA polegające na braku podejmowania działań bezpośrednio zmierzających do wydania rozstrzygnięcia w sprawie rozpoznania wniosku o przyznanie odszkodowania i wniosła o wyznaczenie Prezydentowi (…) niezwłocznego terminu do wydania decyzji rozstrzygającej wniosek.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, iż gdyby nie fakt wadliwego zawieszenia postępowania przez Prezydenta (…), zażalenie na bezczynność zostałoby rozpoznane pozytywnie. Wskazała, iż do chwili obecnej, pomimo toczącego się od ponad 2 lat postępowania o przyznanie odszkodowania, sprawa nie została zakończona. Prezydent wielokrotnie przekroczył maksymalne terminy do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. Również wydanie postanowienia przez Wojewodę (…) uznające zażalenie na bezczynność za uzasadnione i wyznaczające trzymiesięczny termin rozstrzygnięcia sprawy nie przyczyniło się do podjęcia przez organ czynności zmierzających do rozpoznania ww. wniosku o przyznanie odszkodowania.

W dniu 15 maja 2014 r. organ poinformował pełnomocnika strony, iż zmodyfikowany wniosek strony będzie możliwy do rozpatrzenia po rozpatrzeniu przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej z dnia (…) maja 1950 r. o odmowie przyznania prawa własności do przedmiotowej nieruchomości.

W odpowiedzi na skargę Prezydent wniósł o jej oddalenie. Organ wyjaśnił, iż przedmiotowa nieruchomość została objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279). Organ wskazał, iż w związku z wniesieniem przez pełnomocnika skarżącej wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej z dnia (…) maja 1950 r. akta własnościowe przedmiotowej nieruchomości zostały przekazane do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. w dniu (…) listopada 2012 r. i do dnia dzisiejszego nie zostały zwrócone do tut. Biura. Brak akt uniemożliwia Prezydentowi podjęcie czynności zmierzających do wydania prawidłowej decyzji merytorycznej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 149 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej „PostAdmU”), sąd uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekle prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1–4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Z powyższego wynika, iż aby wydać orzeczenie na podstawie powołanego przepisu, sąd administracyjny zobligowany jest ocenić – w oparciu o akta sprawy – czy organ administracji załatwiając sprawę podjął wszelkie niezbędne czynności w celu wnikliwego i szybkiego jej rozstrzygnięcia, co wynika z ogólnych zasad postępowania administracyjnego (art. 7, 12 § 1 i 77 § 1 KPA). Ponadto z przepisu art. 35 § 1 KPA wynika obowiązek załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania (art. 35 § 3 KPA). O każdym przypadku nie załatwienia sprawy w terminie, organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (art. 36 § 1 KPA). Ten sam obowiązek ciąży na organie również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu (art. 36 § 2 KPA). Powyższe przepisy wyznaczają organowi administracji publicznej standardy obowiązujące przy załatwianiu spraw.

Bezczynność organu administracji publicznej ma zatem miejsce nie tylko wówczas, gdy w ustawowym ustalonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie, ale również wtedy, gdy je podjął, lecz mimo ustawowego obowiązku, nie zakończył go wydaniem decyzji lub innego aktu administracyjnego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, że sytuacja taka miała miejsce właśnie w przedmiotowej sprawie, bowiem jak wynika z akt sprawy wniosek o przyznanie odszkodowania za nieruchomość położoną w W. przy ul. (…) rozpoznawany jest od trzech lat – zaś okoliczności podane przez organ w odpowiedzi na skargę nie stanowią usprawiedliwienia dla nie dotrzymania ustawowych terminów do załatwienia sprawy administracyjnej.

W szczególności, bezczynności organu w rozpoznaniu wniosku o odszkodowanie nie może usprawiedliwiać okoliczność, iż akta własnościowe nieruchomości zostały przekazane do Kolegium i dotychczas nie zostały zwrócone. W ocenie Sądu, okoliczność, iż akta znajdowały się w Kolegium nie oznacza iż Prezydent (…) nie miał możliwości skorzystania z tych akt. Wskazać trzeba, iż wyznaczony pracownik Prezydenta (…) mógł przejrzeć akta w Kolegium (siedziba Prezydenta i siedziba Kolegium znajdują się w tym samym mieście), mógł również dokonać z tych akt potrzebnych kserokopii, samodzielnie sporządzić notatki czy też wystąpić o wydanie kserokopii potrzebnych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Takie czynności nie zostały jednak podjęte przez organ. Zatem uznać należało, iż Prezydent pozostaje w bezczynności, gdyż nie załatwił sprawy w terminach określonych w KPA.

W tym stanie rzeczy zarzut bezczynności przy rozpoznawaniu wniosku o przyznanie odszkodowania Sąd uznał za całkowicie uzasadniony. Organ prowadząc postępowanie w niniejszej sprawie uchybił bowiem wskazanym terminom załatwiania spraw administracyjnych, a także naruszył wynikającą z art. 12 KPA zasadę szybkości postępowania. Takie postępowanie podważa wyrażoną w art. 8 KPA zasadę prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufania obywateli do organów Państwa.

Podnieść trzeba, iż nawet jeśli postępowanie administracyjne jest szczególnie skomplikowane, to zwłoka organu w załatwieniu sprawy, w terminie określonym w art. 35 KPA – nie jest usprawiedliwiona. Stanowisko takie wynika z utrwalonego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. W sprawie sygn. akt. IV SA 105/00 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: „Zasada sformułowana w art. 6 KPA, zgodnie z którą organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa, odnosi się również do ścisłego przestrzegania terminów wyznaczonych do załatwiania spraw określonych w art. 35 i 36 KPA. Obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki (art. 35 § 1 KPA) pozostaje także w bezpośrednim związku z dyrektywami zawartymi w art. 7 i 8 KPA, zobowiązującymi organy administracji publicznej do stania na straży praworządności i uwzględniania słusznego interesu obywateli a także pogłębiania prowadzonym postępowaniem zaufania obywateli do organów państwa.”

W tym stanie rzeczy należało wyznaczyć organowi dwumiesięczny termin do załatwienia sprawy. Wyznaczając ten termin Sąd miał na względzie zarówno określone w przepisach procedury administracyjnej terminy obligujące organ administracji do rozstrzygnięcia sprawy, jak też realną możliwość załatwienia sprawy przez organ w terminie wyznaczonym wyrokiem Sądu.

Jednocześnie, Sąd uznał, iż biorąc pod uwagę okoliczności przedmiotowej sprawy zaistniała w sprawie bezczynność organu nie miała cechy rażącego naruszenia prawa. Jak wynika z akt administracyjnych, Prezydent podejmował jednak pewne – choć rozciągnięte w czasie – czynności mające na celu załatwienie sprawy. Oceniając stopień naruszenia prawa Sąd wziął ponadto pod uwagę okoliczność znaną Sądowi z urzędu, a dotyczącą prowadzenia dużej liczby tego rodzaju postępowań (jakkolwiek nie wpływa to na sam obowiązek respektowania przez organ obowiązujących przepisów kodeksu postępowania administracyjnego), czyniącą praktycznie niemożliwym dotrzymanie ustawowych terminów jej zakończenia. Sąd wziął również pod uwagę okoliczność, iż w dniu 17 czerwca 2013 r. skarżąca poinformowała organ o zmianie wniosku poprzez przyznanie odszkodowania za nieruchomość na rzecz A. K., którą to kwestię organ zobligowany był ocenić przy dalszym prowadzeniu postępowania.

Biorąc powyższe pod uwagę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 149 § 1 i § 2 PostAdmU orzekł, jak w punkcie 1 i 2 wyroku. O zwrocie kosztów orzeczono na podstawie art. 200 w związku z art. 205 § 2 PostAdmU