Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego
z dnia 6 września 2005 r.
OSK 1929/04
Teza
Odroczenie nakazu rozbiórki może nastąpić tylko z przyczyn celowościowych lub gospodarczych, przy czym nie może ono nastąpić, jeżeli podstawą orzeczenia nakazu był art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane.
- Legalis
- Prawo budowlane, Art. 39
Numer 77352
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 7 października 2004 r., sygn. akt II SA/Lu 37/04, po rozpoznaniu skargi Tadeusza B. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w L. z dnia 22 grudnia 2003 r. (…) w przedmiocie odmowy odroczenia wykonania rozbiórki oraz zezwolenia na czasowe korzystanie ze zbiornika na nieczystości oddalił skargę. W podanych w uzasadnieniu orzeczenia motywach Sąd zwrócił uwagę na następujące okoliczności: zaskarżoną decyzją z dnia 22 grudnia 2003 r. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w L. utrzymał w mocy decyzję pierwszoinstancyjną odmawiającą odroczenia wykonania rozbiórki na oznaczony czas oraz zezwolenia na czasowe wykorzystanie zbiornika na ścieki sanitarne znajdujące się na działce nr 3170/05 przy ul. K. 61A w W., wybudowanego niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie jego budowy. W motywach zaskarżonej decyzji wskazano, że przedmiotem postępowania był zbiornik na ścieki sanitarne wraz z przyłączem kanalizacji sanitarnej, którego nakaz przymusowej rozbiórki wydany został na podstawie art. 37 ust. 1 i 2 – Prawa budowlanego z 24 października 1974 r. (w uzasadnieniu nie podano miejsca publikacji ustawy). Naczelny Sąd Administracyjny (nie podano bliżej daty i sygnatury orzeczenia) rozpoznając skargę T. B. na podstawie – Prawa budowlanego z 1974 r. stwierdził, że w konkretnym przypadku spełnione zostały przesłanki z art. 37 pkt 1 i 2 do nakazani rozbiórki obiektu. Sąd rozpoznając sprawę był w tym przypadku związany oceną prawną wyrażoną we wcześniejszym wyroku, to samo dotyczyło organów administracji rozpoznających sprawę. Nie mógł też znaleźć zastosowania przepis art. 39 – Prawa budowlanego z 1974 r. Przeciwnego zdania był T. B. wnosząc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego bezsporny w sprawie był fakt nakazania T. B. rozbiórki zbiornika na postawie art. 37 ust. 1 i 2 – Prawa budowlanego z 1974 r. Zbiornik znajduje się na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy W. na pas drogowy, ponadto usytuowanie zbiornika sprzeczne było z przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki (Dz.U. Nr 17, poz. 62 ze zm.). W związku z tym w sprawie nie mógł znaleźć zastosowania przepis art. 39 – Prawa budowlanego z 1974 r., zgodnie z jego brzmieniem, jeżeli względy społeczne lub gospodarcze przemawiają za celowością czasowego wykorzystania obiektu budowlanego, co do którego wydany został nakaz przymusowej rozbiórki na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 1, właściwy organ administracji państwowej może odroczyć wykonanie przymusowej rozbiórki na oznaczony czas i zezwolić na czasowe wykorzystanie obiektu budowlanego w sposób określony w decyzji.
Opisany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 7 października 2004 r. zaskarżony został skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego przez pełnomocnika Tadeusza B.. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego tj. art. 39 ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) poprzez uznanie, że przepis ten nie miał zastosowania w konkretnej sprawie w związku z czym sformułowany został wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie do ponownego rozpoznania. Główny zarzut sformułowany w skardze wsparty został w szczególności uchybieniami proceduralnymi, jakich dopuszczono się w postępowaniu administracyjnym przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, wskazując na oznaczone przepisy KPA praz orzecznictwo sądowe. Zdaniem wnoszącego kasację wydanie decyzji nakazującej rozbiórkę zbiornika w oparciu o przepis art. 37 ust. 1 pkt 2 – Prawa budowlanego było błędne, opierało się bowiem wyłącznie na naruszeniu przepisów cyt. wcześniej przepisów w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki z 3 lipca 1980 r. Sporny zbiornik istnieje już 17 lat, przez ten czas nikt nie wnosił żadnych pretensji, nie ujawniły się również żadne skutki, które potwierdzałyby niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych dla otoczenia. W niniejszej sprawie występowały okoliczności przemawiające za potrzebą utrzymania istniejącego zbiornika mające charakter celowościowy, powtórzone w tym zakresie zostały argumenty z wniosku o wszczęcie postępowania przed organem pierwszej instancji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie znajduje usprawiedliwionych podstaw.
Skarga kasacyjna, czego wyraźnie w niej nie wskazano, oparta została na naruszeniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (zwany dalej WSA) przepisu art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1269, ze zm., zwanej dalej PostAdmU) tj. naruszenia przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. W tym przypadku wskazano na naruszenie prawa materialnego w postaci art.39 ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) poprzez uznanie, iż przepis ten nie miał zastosowania w rozstrzyganej sprawie. W skardze kasacyjnej nie wykazano w sposób pogłębiony i przekonywujący na czym polegało naruszenie przez WSA powołanego przepisu art. 39 – Prawa budowlanego. Wywód w tym zakresie był w istocie niejasny, nie było też zasadne odwoływanie się do analizy przepisów KPA w związku z tym, że przepisów KPA, w aktualnym stanie prawnym sądy administracyjne nie stosują wobec w istocie autonomicznych regulacji procesowych zawartych w PostAdmU.
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w L. w swej decyzji z dnia 22 grudnia 2003 r., wobec której WSA oddalił skargę w opisanym na początku wyroku wskazał na zastosowanie w sprawie art. 39 cyt. wcześniej Prawa budowlanego z 1974 r. w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016). Art. 39 Prawa budowlanego z 1974 r. miał zastosowanie w sprawie w związku z regulacją przejściową zawartą w art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 r. W uzasadnieniu decyzji, o jakiej mowa, o czym nie wspomniał WSA w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, była już rozpoznawana przez Naczelny Sąd Administracyjny – Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie. Tenże Sąd wyrokiem z dnia 19 grudnia 2002 r. (sygn. akt II SA Lu/1110/01, k.42) oddalił skargę T. B. na decyzję L. Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w L. z dnia 11 czerwca 2001 r. (…) w przedmiocie nakazania rozbiórki zbiornika na ścieki sanitarne wraz z przyłączem kanalizacji sanitarnej. W szczegółowym uzasadnieniu Sąd wykazał, że sporny zbiornik nie był usytuowany zgodnie z ustaleniami obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego oraz nie odpowiadał obowiązującym wówczas przepisom rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki. W konkluzji Sąd stwierdził, iż przepisy powołanego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych z 1980 r. stosownie do treści jego § 1 ust. 1 służył konieczności zapewnienia wymagań, o jakich mowa w art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 r.; chodziło w szczególności o zapewnienie bezpieczeństwa ludzi i mienia, bezpieczeństwa środowiska, niezbędnych warunków zdrowotnych, właściwego układu funkcjonalnego, odpowiednich warunków użytkowych (m. in. w zakresie usuwania ścieków i ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich). Naruszenie przedstawionych warunków było zatem jednoznaczne z niedopuszczalnym pogorszeniem warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia w rozumieniu art. 37 ust. 1pkt 2 Prawa budowlanego z 1974 r. Tak zatem Sąd w opisywanym wyroku wyraźnie wskazał na spełnienie w konkretnym przypadku dwu przesłanek zastosowania przepisu art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 prawa budowlanego z 1974 r. uzasadniających przymusową rozbiórkę obiektu tj. usytuowanie obiektu niezgodnie z ustaleniami wynikającymi z przepisów o planowaniu przestrzennym (art. 37 ust. 1 pkt 1) oraz spowodowanie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia (art. 37 ust 1 pkt 2).
W zaskarżonym wyroku WSA w Lublinie nie odwołano się w żadnym miejscu do wcześniej opisanego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodka Zamiejscowego w Lublinie z dnia 9 grudnia 2002 r. tym niemniej motywy tego wyroku wskazywały jednoznacznie na niezmieniony stan faktyczny i prawny ustalony we wcześniejszym wyroku; w szczególności wskazano na tą samą podstawę prawną rozstrzygnięcia tj. art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 Prawa budowlanego z 1974 r. co wykluczało, zdaniem Sądu, zastosowanie w sprawie przepisu art. 39 Prawa budowlanego z 1974 r. Pogląd ten, co do zasady, należało uznać za trafny aczkolwiek można mieć pretensje odnośnie lakoniczności uzasadnienia. W sprawie objętej skargą kasacyjną nie nastąpiła zmiana w tożsamości stosunku prawnego objętego wcześniejszym wyrokiem z dnia 19 grudnia 2002 r. zaś w tym stanie rzeczy ocena prawna wyrażona w orzeczeniu Sądu wiązała w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia (art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. w zw. z art. 99 przepisów wprowadzających).
Podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez WSA przepisu art. 39 Prawa budowlanego z 1974 r. nie można uznać za trafny. Przepis ten stanowił, iż jeżeli względy społeczne lub gospodarcze przemawiają za celowością czasowego wykorzystania obiektu budowlanego, co do którego wydany został nakaz przymusowej rozbiórki na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 1, lub w przypadku, o którym mowa w art. 38 ust. 2, właściwy (…) organ może odroczyć wykonanie przymusowej rozbiórki na oznaczony czas i zezwolić na czasowe wykorzystanie obiektu budowlanego w sposób określony w decyzji. Na tle wykładni art. 39 Prawa budowlanego z 1974 r. wyrażany był pogląd, iż odroczenie nakazu rozbiórki może nastąpić tylko z przyczyn celowościowych lub gospodarczych, przy czym nie może ono nastąpić, jeżeli podstawą orzeczenia nakazu rozbiórki był art. 37 ust. 1 pkt 2 (zob. Planowanie przestrzenne. Prawo budowlane. Przepisy, komentarz, Warszawa 1992, s. 64). Z kolei w wyroku z dnia 28 stycznia 1983 r. I SA 1289/82 Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, iż nakaz rozbiórki wydany na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 2, przy faktycznym występowaniu określonych tam przesłanek, wyłącza możliwość odroczenia terminu rozbiórki na podstawie art. 49, por. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego do prawa budowlanego za lata 1981-1990, Opracowanie J. Zając, Wyd. Przemiany, s. 74.). W sprawie objętej skargą kasacyjną nie ulega wątpliwości, iż jedną z przesłanek nakazu rozbiórki był przepis art. 37 ust. 1 pkt 2 prawa budowlanego z 1974 r.
Wobec podniesionych dotychczas okoliczności były podstawy do oddalenia skargi kasacyjnej zgodnie z art. 184 w zw. z art. 181, 174 pkt 1 i art. 175 § 1 PostAdmU.