Stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu – wprowadzenie do zagadnienia.
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić co kryje się pod terminem „stwierdzenie nabycia spadku”. Sformułowanie to oznacza określenie, kto dziedziczy dany spadek. W polskim porządku prawnym są dwie formy stwierdzenia nabycia spadku. Pierwszą z nich jest sądowe stwierdzenia nabycia spadku, drugą zaś jest notarialne sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Warto wyjaśnić, że w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd stwierdza, kto na jakiej podstawie (w tym przypadku na podstawie testamentu), oraz w jakiej konkretnej wysokości nabywa prawo do spadku. W tej procedurze sąd nie dzieli całego spadku, nie przekazuje spadkobiercą określonych części spadku.
Zaletą sądowego stwierdzenia nabycia spadku jest niższy koszt całej procedury związanej z uzyskaniem potwierdzenia nabycia spadku. Niestety często okazuje się, że procedura sądowa jest zdecydowanie dłuższa niż notarialne sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Notarialne sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Jest to formalne nabycia prawa do spadku bądź jego części. Cała procedura odbywa się przed notariuszem. Zaletą notarialnego sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia jest zdecydowanie jego szybkości i sprawność w finalnym załatwieniu sprawy. Do minusów zalicza się konieczność stawienia się wszystkich spadkobierców. Notariusze uprawnieniu są do sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia już od 1 marca 2009 r., co zdecydowanie wpłynęło pozytywnie na odciążenie w zakresie prowadzonych spraw przez sądy.
Notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia w przypadku testamentów szczególnych.
Na uwagę zasługuje rozwiązanie, w którym ustawodawca wyłączył możliwość sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza w przypadku, gdy mamy do czynienia z testamentem szczególnym. Wynika to wprost z art. 95a ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1799) – notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych. Wyjaśnić należy, że do testamentów szczególnych należą testament ustny, testament podróżny oraz testament wojskowy.
Obowiązki względem Urzędu Skarbowego, wynikające z posiadania aktu poświadczenia dziedziczenia.
Bez względu na przynależność do grupy podatkowej, każdy spadek należy zgłosić do Urzędu Skarbowego. Różnica polega w terminach. W pierwszej kolejności należy wskazać, że co do zasady należy poinformować Urząd Skarbowy o przyjęciu spadku w terminie miesiąca liczonego od dnia powstania obowiązku podatkowego. W następnej kolejności należy wskazać, że w przypadku osób z najbliższej rodziny, które podlegają zwolnieniu z obowiązku opłacenia podatku, termin ten wynosi 6 miesięcy i jest liczony od dnia uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego nabycia spadku lub od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Podsumowanie.
Każde z rozwiązań ma swoje plusy i minusy. To spadkobiercy powinni wybrać właściwy i odpowiadający ich oczekiwaniom model postępowania.
Podstawa prawna: art. 95a ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1799).